Scoring kredytowy: co to jest i kiedy jest obliczany przez banki?

Czy wiesz, że o Twoim scoringu kredytowym decyduje nawet kilkanaście różnych czynników? Banki analizują nie tylko historię kredytową i dochody, ale też tak zaskakujące szczegóły, jak posiadanie telefonu na abonament. Co jeszcze ma wpływ na to, czy uzyskasz kredyt i na jakich warunkach? I czy scoring kredytowy można poprawić? Czytaj dalej i poznaj szczegóły.

Co to jest scoring kredytowy?

Planujesz zrobić remont mieszkania, ale żeby go sfinansować, potrzebujesz kredytu. Idziesz do banku, wypełniasz wniosek, a następnie czekasz na decyzję. To, co dzieje się w międzyczasie, to proces oceny Twojej wiarygodności kredytowej. Specyficzny rodzaj „testu”, w którym otrzymasz punkty m.in. za terminowe spłaty rat, regularne dochody, stabilne zatrudnienie, umiarkowane korzystanie z limitu na karcie kredytowej. Z kolei takie czynniki jak zaległości w spłatach rat, posiadanie wielu zobowiązań finansowych jednocześnie czy częste wnioski o kredyt mogą sprawić, że liczba punktów zmaleje.

Punkty złożą się na tzw. scoring kredytowy. Bank wykorzysta jego wynik do oceny ryzyka związanego z udzieleniem kredytu. Im będzie wyższy, tym większe prawdopodobieństwo, że otrzymasz finansowanie na korzystnych warunkach. Z kolei niski scoring może poskutkować negatywną decyzją kredytową lub zaoferowaniem wyższych odsetek i mniej korzystnych warunków spłaty.

Scoring kredytowy — co wpływa na punktację?

Wspomnieliśmy już, że scoring kredytowy opiera się na analizie kilkunastu różnych czynników. Na ogół wiadomo, jakie to są czynniki. Natomiast dokładne algorytmy, które banki stosują, aby przekształcić te dane w końcową ocenę punktową, pozostają tajemnicą. Przykładowo nie wiadomo, czy wszystkie dane mają taką samą wagę, czy za niektóre otrzymuje się więcej punktów, a za inne mniej. Może się zdarzyć, że dla jednego banku najważniejsze są regularne dochody, a dla innego większe znaczenie ma historia kredytowa. To sprawia, że dokładny sposób obliczania scoringu pozostaje niedostępny dla klientów. Instytucje finansowe mają w tym cel: klient, który znałby algorytm, mógłby celowo wpływać na wynik. Byłaby to sytuacja niekorzystna także dla samego kredytobiorcy. Prowadziłaby bowiem do sztucznego zawyżania zdolności kredytowej, a w efekcie do zaciągania zobowiązań niemożliwych do spłaty.

Wróćmy jednak do meritum. Czynniki, które mają wpływ na scoring kredytowy to m.in.:

1. wysokość miesięcznych dochodów,
2. regularność dochodów,
3. stabilność zatrudnienia,
4. posiadane zobowiązania finansowe (kredyty hipoteczne, gotówkowe, pożyczki, chwilówki itd.),
5. koszty utrzymania,
6. sposób wykorzystywania limitu na karcie kredytowej,
7. liczba osób na utrzymaniu,
8. otwarte rachunki bankowe,
9.  wiek,
10.  wykonywany zawód,
11.  wykształcenie,
12.  stan cywilny,
13.  miejsce zamieszkania,
14.  status mieszkaniowy,
15.  posiadanie ubezpieczenia na życie,
16.  posiadanie samochodu,
17.  aktywny abonament telefoniczny albo na internet.

Scoring (nie tylko) kredytowy. Kilka słów o rodzajach scoringu

Jak widać po powyższej liście, proces wyliczania scoringu kredytowego nie jest ograniczony tylko do aspektów ekonomicznych i finansowych. Wpływ na wynik mają też czynniki socjologiczne (dotyczące stylu życia, wykształcenia itd.), psychologiczne (związane z podejściem do ryzyka czy postawą wobec finansów) i demograficzne (takie jak wiek, miejsce zamieszkania, liczba osób na utrzymaniu). Oprócz scoringu kredytowego istnieje kilka innych rodzajów oceny, m.in.:

• scoring behawioralny,
• scoring fraudowy,
• scoring aplikacyjny,
• scoring ubezpieczeniowy.

Każdy z nich jest stosowany w innym kontekście. Np. scoring behawioralny ocenia zachowanie klienta w trakcie korzystania z produktów finansowych, a scoring fraudowy służy do identyfikacji podejrzanych działań mogących wskazywać na próbę oszustwa.

Kto i kiedy potrzebuje scoringu kredytowego?

Scoring kredytowy bywa określany metodą oceny ryzyka kredytowego. I to określenie doskonale obrazuje, kto i kiedy go stosuje — najczęściej są to instytucje finansowe, które oceniają w ten sposób ryzyko związane z udzieleniem finansowania. Dzięki scoringowi mogą decydować o przyznaniu kredytu oraz odpowiednio dostosowywać ofertę do profilu klienta. Przykładowo, jeśli ryzyko, że kredytobiorca nie będzie terminowo spłacał rat, jest stosunkowo wysokie, mogą uzależnić przyznanie finansowania od wykupienia dodatkowego ubezpieczenia.

Ze scoringu korzystają też firmy leasingowe czy ubezpieczeniowe.

Banki czy inne instytucje finansowe wyliczają scoring kredytowy na podstawie autorskich algorytmów, które są nieznane klientowi. Z uwagi na to, że różnią się one między instytucjami, także scoring może mieć różne wartości. Kredytobiorca nie jest więc w stanie wyliczyć go samodzielnie. Może jednak oszacować swoją zdolność kredytową.

W tym celu pomocny jest kalkulator zdolności kredytowej, który pozwala sprawdzić, na jaki kredyt można sobie pozwolić. Dzieje się to na podstawie informacji o dochodach, aktualnych zobowiązaniach czy preferowanym okresie kredytowania. Dzięki temu kredytobiorca może zorientować się, jakie ma szanse na uzyskanie finansowania, zanim złoży wniosek w banku.

Czy da się poprawić scoring kredytowy?

Na niektóre czynniki decydujące o scoringu nie masz wpływu — jak choćby na wiek. Ale inne możesz poprawić, jeśli czujesz, że Twoja ocena punktowa może być zbyt niska. Na poprawę scoringu wpływ będzie miało m.in. regularne spłacanie zobowiązań, terminowe płacenie rachunków, ograniczenie zadłużenia czy umiarkowane korzystanie z kart kredytowych. Te, których nie używasz, lepiej zamknij — wiele otwartych, choć niewykorzystywanych kart może sugerować potencjalne ryzyko zadłużenia.

Sprawdź swoją historię kredytową w Biurze Informacji Kredytowej, aby upewnić się, że nie ma tam błędów lub nieprawidłowych informacji, które mogą obniżyć scoring. Unikaj też składania wielu wniosków kredytowych w krótkim czasie. Jeśli dostałeś decyzję odmowną w sprawie kredytu, rozsądniej będzie zapytać w banku o jej powody. To może być sugestia, nad jakimi elementami wpływającymi na scoring należy popracować. Warto też w takiej sytuacji skonsultować się z ekspertem mFinanse, który podpowie, jak zwiększyć szanse na uzyskanie kredytu w przyszłości.